کجکی ابروت nēš کژدم است!

اول این تکه از ترانه‌ی «زیم زیم» را با صدای نوش‌آفرین گوش کنید و ببینید «نیش» را چطور تلفظ می‌کند:

زیم زیم (نوش آفرین)

بعد همین تکه را با صدای «ولی» (خواننده‌ی افغانی) گوش کنید و باز هم به تلفظ «نیش» دقت کنید:

زیم زیم (ولی)

نیشِ نوش‌آفرین، دقیقا صدای «ای» دارد، مثل صدای «ای» در میز و زمین و پنیر.

اما نیشِ ولی صدای «ای» ندارد. به جایش صدایی شبیه به کسره‌ی کشیده دارد. این صدا را توی آوا نویسی با ē نشان می‌دهند، یعنی نوش‌آفرین می‌گوید nīš و ولی می‌گوید nēš. (البته ریتمِ ولی کمی تند است و این تفاوت کمی کمرنگ شده. اگر همین ترانه را با صدای احمد ظاهر بشنوید تفاوت تلفظ واضحتر است. من نتوانستم فایلش را پیدا کنم)

ما الان در لهجه‌ی تهرانی، صدای ē نداریم ولی این صدا در خیلی لهجه‌های زبان فارسی و خیلی از زبان‌های ایرانی موجود است و اصولا خیلی از واژه‌هایی که الان برای ما صدای ī دارند، قبلا با ē تلفظ می‌شده‌اند. حتی «ایران» تلفظ می‌شده ērān

جالب است بدانید که شیر جنگل در قدیم تلفظ می‌شده šēr و شیر خوراکی تلفظ می‌شده šīr! یعنی الان این دو کلمه هم یک جور نوشته می‌شوند و هم یک‌جور خوانده می‌شوند، ولی قدیم فقط نوشتن‌شان یکسان بوده و تلفظ‌شان با هم فرق داشته!

با توجه به این نکته، این چند بیت از مولانا را دوباره بخوانید:

«کار خوبان را قیاس از خود مگیر
گرچه باشد در نوشتن šēr، شیر

آن یکی šērیست اندر بادیه
واندگر شیریست اندر بادیه

آن یکی šērیست کادم می‌خورد
وان دگر شیریست کادم می‌خورد»

۳۱ Comments

  1. سلمان 25 جولای 2015
  2. متین 09 ژوئن 2014
  3. سارا 03 می 2012
  4. شراره 14 سپتامبر 2011
  5. مهرزاد 26 مارس 2011
    • mehrdad 23 اکتبر 2011
    • mehrdad 23 اکتبر 2011
    • رها 04 دسامبر 2013
  6. mariya 05 دسامبر 2010
  7. نگین من سایت ولی را می خوا م 30 ژانویه 2010
  8. محمد رضا بارکزهی 26 آگوست 2009
  9. مریم 07 دسامبر 2008
  10. فاطمه 26 نوامبر 2008
  11. فاطمه 26 نوامبر 2008
  12. فاطمه 15 نوامبر 2008
  13. فاطمه 15 نوامبر 2008
  14. negar 29 سپتامبر 2008
  15. ناشناس 18 سپتامبر 2008
  16. sinac 23 جولای 2008
  17. پرنسس 18 جولای 2008
  18. صالی 18 جولای 2008
  19. امیر 17 جولای 2008
  20. جزیره ( شهرام ) 17 جولای 2008
  21. محبوبه 16 جولای 2008
  22. امیر 15 جولای 2008
  23. محبوبه 15 جولای 2008
  24. محبوبه 15 جولای 2008
  25. فاطمه 15 جولای 2008
  26. سعید 15 جولای 2008
  27. پرنسس 15 جولای 2008

Leave a Reply