چند پرس چلو؟
هر چیزی برای خودش واحد متعارفی دارد. مثلا واحد شمارش چلو «پرس» است و اگر برای شما مهمان آمده باشد و با چلوخورشت یا چلوکباب پذیرایی کرده باشید و بخواهید در مورد پذیرایی خودتان آمار بدهید، قاعدتا باید بگویید من فلان تعداد پرس چلو جلویشان گذاشتم.
کسی که در آمار دادن، واحدی کوچکتر یا بزرگتر از واحد متعارف را انتخاب میکند، البته دروغ نگفته است، ولی معمولا ریگی به کفش دارد و میخواهد چیزی را در نظر مخاطب کوچکتر یا بزرگتر از آنچه که هست نشان دهد: «من با بیش از 30000 دانه برنج از میهمانهایم پذیرایی کردم» یا «من کمتر از یک ده هزارم کامیون برنج جلوی میهمانهایم گذاشتم»
امروز وقتی در بیبیسی میخوانید: «وزارت صحت افغانستان میگوید در پی فراخوان این وزارت و توصیه روحانیون، عزاداران عاشورا در چهار روز اخیر بیش از 540 هزار سیسی خون دادهاند»(اصل خبر دربیبیسی) ، باید حواستان باشد که واحد متعارف برای اهدای خون سیسی نیست و تعداد «واحد خون» اهدا شده است. هر واحد خون هم تقریبا نیم لیتر است و هر اهداکننده معمولا یک واحد خون اهدا میکند (تعریف واحد خون در سایت مرکز آمار ایران و ویکیپدیا). گزارش وزارت صحت هم معنیاش این میشود که حدود 1200 نفر در آن چهار روز خون اهدا کردهاند.
حالا لابد میپرسید اصلا چه اهمیتی دارد که چند نفر در افغانستان خون اهدا کرده باشند یا نکرده باشند؟ موضوع این است که این جور تغییر واحد در ارائهی آمار دولتی، در کشور خودمان هم به شدت رایج است و لابلای اخبار روزانه به راحتی میتوانید سراغش را بگیرید. یک موردش را از قدیمها یادم مانده است: در سالهای اول دهه هفتاد که نیروگاه بادی منجیل تازه راه افتاده بود، جلویش یک تابلو زده بودند که ظرفیت: {یک عدد نجومی} وات ساعت در سال. معمولا واکنش مسافرین نسبت به این عدد نجومی، ترکیبی از تحسین و تحیر بود که این چند پنکهی غولآسا چقدر برق تولید میکنند! اما اگر در نظر میگرفتید که واحد متعارف ظرفیت نیروگاه «مگا وات» است، برای حذف ضریب «ساعت در سال» و اضافه کردن «مگا»، باید آن عدد نجومی را تقسیم بر 8760000000 میکردید و میدیدید که از آن چیزی بیشتر از یک اعشاری بسیار بسیار کوچک نمیماند!