خط میخی: آموزش زبان و خط فارسی باستان
هدف این خودآموز ۱۲ قسمتی خط میخی هخامنشی آن است که خواننده بتواند حروف یک کتیبه خط میخی را تشخیص دهد و با دستور زبان فارسی باستان و معنای واژه‌های آن آشنایی اولیه پیدا کند.
فهرست همه درس‌ها
اگر به ایران باستان و بخصوص به دوران درخشان شاهنشاهی هخامنشیان علاقه دارید، این خودآموز می‌تواند گام اول در آشنایی بیشتر با کتیبه‌های باز مانده از شاهان آن دوران باشد.
کسی که این ۱۲ درس را با دقت فرا بگیرد، با کمی تمرین می‌تواند در بازدید از تخت جمشید، روبروی این کتیبه‌ی داریوش بایستد و به راحتی واژه‌هایی مانند اهورامزدا، شاه، داریوش، پارس و … را از میان علامت‌هایی که برای همه بازدیدکنندگان عجیب و رمزآلود به نظر می‌رسد، تشخیص دهد.
این درس‌ها با فونت پارسوماش تهیه شده‌اند. راهنمای دریافت و نصب این فونت در درس‌های یک و دو آمده است. توجه کنید که نصب فونت و استفاده از آن روی کامپیوتر شدنی‌تر است و روی موبایل و تبلت کمی دردسر خواهید داشت.
خیلی از مخاطبین این درس‌ها به دنبال این هستند که اسم خودشان یا عبارات ساده‌ای مانند دوستت دارم و … را به خط فارسی باستان بنویسند. حتی هر از گاهی ایمیلی دریافت می‌کنم که فرستنده قصد دارد یک عبارت را به این خط خالکوبی (تتو) کند و می‌خواهد مطمئن شود که املایش درست است.
برای کمک به این گروه از دوستان فایل PDF زیر که جدول حروف فارسی باستان است را آماده کرده‌ام. با فونت پارسوماش، این فایل پی.دی.اف و مرور درس‌های اولیه به راحتی می‌توانید اسم خودتان را به خط میخی بنویسید.
دریافت کنید:
لینک: پی‌دی‌اف الفبای خط میخی فارسی باستان (Old Persian alphabet PDF)
لینک: فونت پارسوماش (Parsoomash Old Persian Font)
لینک: پرسش‌های رایج خط میخی
لینک همه درس‌ها:
منابع خط میخی
آگاهی عمومی درباره خطوط میخی و تاریخ خط
کتاب «تاریخ خط میخی»
این کتاب به قلم کریستوفر واکر یکی از بهترین کتاب‌هایی است که در این زمینه به فارسی ترجمه شده است و ترجمه نادر میرسعیدی هم بسیار روان و خوش‌خوان است. خوشبختانه مدتی است که فیدیبو هم نسخه الکترونیک کتاب را به قیمت ۳۰۰۰ تومان ارائه می‌کند: کتاب تاریخ خط میخی در فیدیبو
من قبلا در وبلاگم در معرفی این کتاب چند خطی نوشته‌ام: کتاب: تاریخ خط میخی
خودآموزهای آنلاین
مدرسه میراث – دکتر علی امینی
مدرسه میراث خود را اینگونه معرفی می‌کند: مدرسه‌ای سیار برای آموزش میراث فرهنگی به کودکان و بزرگسالان است که فعالیت خود را به عنوان کارگروه آموزش مؤسسه بین‌المللی جام میراث جهان از سال ۱۳۸۸ آغاز کرده است.
ویدئوهای کارگاه فارسی باستان دکتر علی امینی در مدرسه میراث در سایت چهارراه منتشر شده است:
جلسه اول
جلسه دوم
جلسه سوم
جلسه چهارم
تاریخ پارسی – بردیا
سایت تاریخ پارسی یک خودآموز خط و زبان فارسی باستان در دست تهیه دارد که قرار است ده قسمت باشد و تا بحال ۵ قسمت آن منتشر شده است. آنچه تا بحال منتشر شده است، رسم الخط و شیوه‌ی نگارش حروف و اعداد را آموزش می‌دهد.
درس اول خودآموز خط میخی در سایت تاریخ پارسی
کتیبه‌های هخامنشی در اینترنت
سایت تاریخی لیویوس (https://www.livius.org)
متن کامل کتیبه‌های هخامنشی را به همراه ترجمه، عکس و توضیحاتی درباره تاریخچه و اهمیت کتیبه را می‌توانید در این سایت پیدا کنید.
سنگ‌نوشته‌های شاهان هخامنشی در سایت لیویوس
سایت اوستا (http://avesta.org)
سایت اوستا یکی از قدیمی‌ترین و کامل‌ترین منابع آنلاین برای کسانی است که به زبان‌ها و فرهنگ ایران باستان علاقه دارند ولی متاسفانه ظاهرا سال‌ها است که به حال خودش رها شده است و امکانات جدیدی به آن اضافه نشده. طراحی قدیمی سایت هم توی ذوق می‌زند.
به هر حال مجموعه کامل کتیبه‌های هخامنشی شامل آوانویسی کتیبه‌ها و ترجمه انگلیسی را می‌توانید در این آدرس پیدا کنید:
کتیبه‌های هخامنشی در سایت اوستا
منابع آکادمیک
مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه هاروارد
این مرکز چند منبع ارزشمند مربوط به زبان‌های اوستایی و فارسی باستان را روی سایت خود گذاشته است. از جمله PDF کامل درسنامه فارسی باستان شروو.
اگر شروو را نمی‌شناسید نگاهی به صفحه‌اش در ویکیپدیای فارسی بیندازید: پرودس اکتور شروو
مرکز تحقیقات زبانشناسی دانشگاه تگزاس آستین
بر روی سایت این مرکز مجموعه‌ای با عنوان «ایرانی باستان» ارائه می‌شود که شامل ده درس درباره زبان‌های اوستایی و فارسی باستان است. درس‌های هفتم تا دهم به فارسی باستان اختصاص دارند که ضمن بررسی گزیده‌هایی از کتیبه‌های فارسی باستان و ترجمه آنها، درباره گرامر این زبان هم بحث می‌کنند.
ایرانی باستان در مرکز تحقیقات زبانشناسی دانشگاه تگزاس آستین
۷- فارسی باستان: گزیده‌ای از کتیبه داریوش DB IV
۸- فارسی باستان: گزیده‌ای از کتیبه داریوش DB I
۹- فارسی باستان: گزیده‌ای از کتیبه داریوش DNa
۱۰- فارسی باستان: گزیده‌ای از کتیبه XPh
همین سایت یک واژه‌نامه بسامدی فارسی باستان هم دارد که اگر با گرامر این زبان آشنا باشید به کارتان می‌آید.
کتاب «تاریخ خط میخی» یکی از جذاب‌ترین کتاب‌هایی است که تازگی خوانده‌ام. از همان عنوان و طرح روی جلدش برایم جالب و جذاب بود تا کلمه‌ی آخر از فصل آخرش!
