علی گنجه‌ای

فیلم آواز گنجشک‌ها را اگر ندیده‌اید حتما ببینید. فیلم لطیف و چشم‌نوازی است.

در شماره‌ی اخیر «شهروند امروز» (یکشنبه 21 مهر) امیر قادری مصاحبه‌ی مفصلی با مجید مجیدی انجام داده که آن هم خیلی خواندنی است. کلا مجیدی خیلی برای فیلم‌هایش مایه می‌گذارد و توی مصاحبه هم شرح داده که چطور برای گرفتن آفتابی که در همه‌ی فیلم چشم را می‌نوازد، فیلم‌برداری سه ماه تمام طول کشیده است یا صحنه‌های گیرای موتورسواری در شهر را با چه زحمت‌هایی گرفته‌اند یا …

اما یک تکه از مصاحبه برایم خیلی خیلی قابل تامل بود که خلاصه‌اش اینجوری است:

مجیدی گله می‌کند که شهر دیگر شهر یازده سال پیش نیست و «تزویر و ریا همه جا را برداشته». بعد خاطراتی تعریف می‌کند از یازده سال پیش که فیلم بچه‌های آسمان را می‌ساخته و کارگردان مشهوری هم نبوده و یادش می‌آید که برخورد همه‌ی مردم با آنها خوب بوده و در پامنار خانمی نان داغ تازه به گروه‌شان تعارف کرده و در شمال شهر خانم دیگری یک سینی شربت خنک.

بعد مفصل گله می‌کند که اینبار با اینکه کارگردان شهیری هم بوده و کلی به دنبال عکس و امضایش بوده‌اند، خیلی برایش مشکل پیش آمده و مغازه‌داران پاساژی در شهر ری برای فیلم‌برداری از پاساژ 2 میلیون تومان پول خواسته‌اند و توی پامنار شلنگ آب روی گروه‌شان گرفته‌اند و وقتی نیاز به سکوت داشته‌اند مردم از داخل خانه‌هایشان سوت می‌زده‌‌اند و توی شمال شهر هم وقتی داشته‌اند کنار خیابان استراحت می‌کرده‌اند، یکی آمده داد و بیداد کرده که مگر اینجا رستوران است و پا شوید بروید و …

خوب بالاخره ما هم در این شهر زندگی می‌کنیم و در این یازده سال به نظر نمی‌آید مردم اینقدر از زمین تا آسمان فرق کرده باشند. می‌گویم بد نیست آقای مجیدی از خودشان بپرسند نکند که این تغییر رفتار مردم کمی هم واکنش به تغییر کاراکتر ایشان باشد؟ خوب آقای مجیدی در یک سال اخیر خیلی حرف‌ها زده اند که حداقل نظر من یکی را از خودشان برگردانده‌اند.

توی باغ پرندگان اصفهان تابلو زده بودند که از بعضی کارها از جمله غذا دادن به پرندگان خودداری کنید. این تابلوهای «جدا خودداری کنید» و «اکیدا ممنوع است» هم همه‌شان یعنی این که ملت آن کاری که در تابلو نهی شده است را انجام می‌دهند و گوششان هم به حرف کسی بدهکار نیست و از دست هیچ کس هم کاری برنمی‌آید!

تابلوهای «غذا ندهید» باغ پرندگان هم از این قضیه مستثنی نبود و نه تنها ریز و درشت بازدیدکنندگان مشغول غذا دادن به پرنده‌ها بودند، پرنده‌ها هم هر کس را لب آب می‌دیدند طرفش می‌آمدند و سهم غذایشان را طلب می‌کردند.

یک گوشه از برکه، اعضاء یک خانواده یک کسیه ذرت‌بوداده دستشان گرفته بودند و مشت‌مشت به پرنده‌ها می‌دادند و پرنده‌ها هم حمله کرده بودند تا ذرت‌ها را دانه دانه از روی آب بگیرند و بخورند.

همه چیز داشت خوب پیش می‌رفت تا اینکه این پلیکان وارد معرکه شد و همانطور که می‌بینید دیگر به هیچ پرنده‌ای یک دانه ذرت هم نرسید!

من همیشه فکر میکردم منقار پایینی پلیکان باید خیلی بزرگ و جادار باشد (احتمالا به خاطر تصویری که از بچگی و از کارتون «ابرقدقد» داشتیم). منقار پایینی در حالت عادی بزرگ نیست ولی وقتی پر از آب میشود پوستش کش میآید و همان حالت ابرقدقدی را پیدا میکند.

بار اول که رفتم باغ پرندگان اصفهان، سال هفتاد و پنج بود؛ یکی دو ماه بعد از افتتاحش توسط هاشمی رفسنجانی که آن موقع سال آخر ریاست جمهوری‌اش را می‌گذراند.

آن موقع مثل هر بنای تازه‌افتتاح‌شده‌ی دیگری مرتب و منظم و تر و تمیز بود و پرنده‌ها سرحال و قبراق مشغول اینور و آنور دویدن بودند.

اینبار که بعد از ده دوازده سال داشتیم به بازدید باغ می‌رفتیم، انتظار داشتم خرابه‌ای کثیف و آشفته ببینم با یک مشت پرنده‌ی شَل و پل و مریض و مردنی. یعنی چیزی توی مایه‌ی پرنده‌های پارک ملت و ساعی. (طفلکی‌ها بیشتر به درد موزه‌ی بیماری‌های دام و پرنده می‌خورند تا چیز دیگر)

چقدر ذوق‌زده شدم وقتی پایم را گذاشتم توی محوطه‌ی سقف‌دار باغ (سقف تور سیمی دارد) و دیدم همه‌چیز به همان خوبی و مرتبی روز اول است و پرنده‌ها همه سالم و سرحال‌اند و خلاصه دوازده سال از افتتاح چیزی در این مملکت گذشته و خراب که نشده، هیچ، بهتر هم شده!

بعضی پرنده‌ها در محوطه‌ی باغ آزادانه می‌گردند.

بعضی‌ها مشغول شنا در برکه‌ی وسط باغ‌ اند.

بعضی‌ها قفس فلزی دارند. در این مورد کسانی که با موبایل عکس می‌گرفتند می‌توانستند به دوربین‌داران دهان‌کجی کنند چون لنز کوچک موبایل را می‌شود از لای میله‌ها رد کرد و عکس گرفت.

بعضی‌ها هم مثل این طوطی سفید در قفس‌هایی با پنجره‌ی شیشه‌ای بودند. مسوولین باغ اگر همتی می‌کردند و دستی به سر و روی این شیشه‌ها هم می‌کشیدند، دیگر نور علی نور بود.

توی توضیحات مربوط به باغ پرندگان در پورتال شهر اصفهان نوشته که این «طوطی آرا» و آن «توکان» که پرندگان زینتی گران‌قیمتی هستند سال 82 خریداری شده‌اند.

مرتبط:

صفحه مربوط به باغ پرندگان در پورتال اصفهان

گفتم (یعنی تقریبا تشر زدم) «ننویس حاجی!». دست و پایش را گم کرد و با ترس به طرف من برگشت. انتظار داشت آدم یونیفورم‌پوشی ببیند انگار. مرا که دید و خیالش که راحت شد، خودش را جمع و جور کرد و حرف گنگی زد توی مایه‌های این که «همه نوشته‌اند، من هم می‌نویسم» و کارش را کرد و رفت. من هم یک عکس ازش گرفتم که کمی اخم‌هایش را توی هم برد ولی واکنشی نشان نداد.

بعد که رفت، یکی یکی اعضاء خانواده‌اش آمدند و سرک کشیدند و نگاهی به من انداختند ببینند کی بوده که به پدر خانواده گفته یادگاری نوشتن روی بناهای تاریخی کار بدی است! وقتی از کنارشان رد می‌شدم (مرا نمی‌دیدند) شنیدم که مادر خانواده می‌گفت: «پس واسه چی این همه راه اومدیم؟ اومدیم که یادگاری بنویسیم دیگه!» (لهجه‌اش را حذف کردم که به قومیتی توهین نشده باشد)

سه‌شنبه‌ی هفته‌ی پیش (شانزدهم مهر) ساعت هفت شب دعوت بودیم به تخت جمشید برای جشن مهرگان. برگزار کننده هم که … خوب معلوم است، ببراز و دوستان!

آنروز صبح رفته بودیم به قلات و چله‌گاه (گزارش‌شان را بعدا تقدیم می‌کنم 😉 ) و هر چه تلاش کردیم که به موقع برسیم نشد و کلی ذوق جشن را داشتیم و همه‌اش نگران بودیم که نکند به خاطر تاخیر قسمت مفرحی از جشن را از دست بدهیم یا نکند باطری دوربین‌مان که همه‌ی روز را در کار عکاسی بوده، تا آخر شب دوام نیاورد و به خودمان دلداری می‌دادیم که هیچ مراسمی در ایران سر ساعت برگزار نمی‌شود و توی تخت جمشید هم حتما یک پریز برق پیدا می‌شود که باطری را شارژ کنیم و از این جور چیزها.

خلاصه به هر ترتیب که بود ساعت هفت و نیم رسیدیم به تخت جمشید و به جای مراسم و جشن و صورت‌های خندان و از این چیزها، مواجه شدیم با جوّ نسبتا متشنجی مرکب از حدود 70-80 نفر در حال متفرق شدن و چند افسر و سرباز نیروی انتظامی در حال متفرق کردن. بعدا فهمیدم که پیرارسال در جشن مشابهی نیروی انتظامی همه‌ی شرکت‌کنندگان را دستگیر کرده و یک شب در بازداشتگاه خوابانده و آتشدان و ساز و اوستا و شاهنامه‌شان را هم توقیف کرده و هنوز هم پس نداده.

ما هم مثل بقیه متفرق شدیم و دنبال ماشین ببراز راه افتادیم طرف مرودشت و از دفتر ببراز سر درآوردیم و به همراه کسانی که در عکس می‌بینید، یک جشن مهرگان خودمانی همانجا برگزار کردیم و آجیل‌ها را تا جایی که توانستیم خوردیم و هر چه نتوانستیم را هم بردیم و تا حدود دوازده شب مشغول گپ زدن و شعر خواندن/شنیدن و بحث کردن بودیم.

در مجموع شب به یاد ماندنی‌ای بود و با دوستان جالبی آشنا شدم.

ببراز که با آن ریش و مو و سدره‌ای که پوشیده تابلو است. من و همسر گرامی هم که سمت چپ عکس هستیم.

دست راست ببراز، آن که عینک زده، محمد ذنوبی است، گل سرسبد جمع و حافظِ بی‌شمار شعر معاصر و کهن و اهل هرگونه فعالیت ادبی-هنری که فکرش را بکنید.

بغل دستی او پ ج است، او هم اهل ادب و موسیقی است و دستی هم در وبلاگ‌نویسی دارد. یعنی یکی از نویسندگان فعال وبلاگ روزنامک است که لابد دیده‌اید و خوانده‌اید. ن. ن. همسرش است و خانمی که سمت راست همه ایستاده هم خانم ن، مادر ن است که در جریان شعرخوانی‌ها فهمیدیم اسمش ل است. کلا خانواده‌ی خیلی کم‌حرف و خجالتی بودند و جز به ضرورت چیزی نمی‌گفتند.

آن که از همه بلندتر است، هادی معتضدیان، اهل بوانات است و پسر یکی از خان‌های ایل خمسه و قوم و خویش نزدیک کلانتر ایل. هادی در راه بازگشت اطلاعات جامعی درباره ایل و تاریخچه‌ی آن و مسائل مربوطه داد که خیلی برایم جالب بود. خیلی هم اصرار داشت که هیچ نسبتی با خسرو معتضد ندارد و هر رابطه ای بجز تشابه اسمی را به شدت انکار میکرد!

مازیار جعفری، پسر جوانی که کنار من ایستاده، دانشجوی سال اول دانشگاه شیراز است (جامعه شناسی می‌خواند اگر درست یادم مانده باشد). به قول خودش، ساعت هشت شب، بی وسیله و بی همراه و بی آنکه اصلا خبر داشته باشد برنامه دقیقا چیست، «به امید اهورامزدا» راه افتاده طرف تخت جمشید و از مرودشت که می‌گذشته دیده که ماشین ببراز جلوی دفترش پارک است. (ببراز یک سمند سیاه تابلو دارد) و کلی هم پشت در دفتر گیر کرده و به صرافت افتاده بوده که سنگی به شیشه بزند تا ما بفهمیم یکی پشت در گیر کرده و زنگ در کار نمیکند، که یکی از واحدهای دیگر در را باز می‌کند و کلی خوشحال می‌شود که اهورامزدا امیدش را ناامید نکرده 😉 ….

کنار دستی مازیار، وحید دهقان را درست نشد که بشناسم. چند نفر دیگر هم بودند که زودتر رفتند و به عکس یادگاری نرسیدند.

سه روز اصفهان بودیم و یک هفته شیراز. حسابی گشتیم و خوش گذراندیم و جایتان را خالی کردیم.

آن عکس سرکاری، تصویر یکی از پایه‌های سی‌وسه‌پل است از بالا. جایزه‌ی نزدیکترین حدس می‌رسد به شهرام و کمال؛ جایزه‌ی بامزه‌ترین حدس به سورملینا (به خاطر حدس «اثر انگشت یک شیرازی»)

نزدیک 1500 عکس انداخته‌ایم که باید سر فرصت بنشینم و با دقت بیشتر نگاه‌شان کنم و بدها را دور بریزم و خوب‌ها را دسته‌بندی کنم و Tag بزنم و برایشان توضیح بنویسم و سر جمع بشود 40-50 تایی پست.

امروز البته از صبح مشغول گودر ام و هنوز از وضعیت 1000+ خارج نشده ام!

سه روز آخر هفته‌ی پیش را اصفهان بودیم و الان شیرازیم و اگر برنامه‌ی دیگری پیش نیاید تا آخر هفته می‌مانیم. فعلا حدس بزنید این عکس کجاست تا هفته‌ی بعد.

(پاسخ را ببینید)

این روزها دغدغه‌ام سربازی است. تاریخ اعزامم اول آبان است و نمی‌دانم کجا قرار است بیافتم و چکار قرار است بکنم.

یکی از دوستان قدیمی دنبال این است که امریه‌ای برایم جور کند در یکی از سازمان‌های دولتی. امروز زنگ زد و گفت صادر شدن امریه سه ماه طول می‌کشد و برایش باید اعزامم را دو دوره بندازم عقب. داشتم فکر می‌کردم چنین کاری را بکنم یا نه که کارآگاه بهمنی چنین حکم حکیمانه‌ای صادر کرد:

«ببین علی جون، توی این مملکت اگر صف پول گرفتن بود، بدو برو سر صف؛ اگر صف […] دادن بود برو ته صف؛ چون هیچ کدوم از این دوتا صف به تهش نمی‌رسه، جفتشون نصفه کاره قطع میشن!»

چهارشنبه‌ای که گذشت روز دفاع همسر گرامی و مینا اقمشه بود. آخر مطلب توضیحاتی در مورد موضوع پایان‌نامه‌ها داده‌ام. گفتم اگر اینجا توضیح بدهم حوصله‌تان سر می‌رود و اصل داستان را نمی‌خوانید 😉

در حضور استادانی که گوش تا گوش آن طرف میز نشسته بودند …

فاطمه و مینا نیم ساعتی توضیح دادند که چکار کرده‌اند.

دکتر مصطفی عاصی که داور دوم بود شروع کرد به ایراد گرفتن و یکی از ایرادهایش هم این بود که «آیا اصلا چنین کاری در حد یک پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد بود؟»

دکتر عاصی پارسال داور دوم پایان‌نامه‌ی من و محمد کرمانی هم بود و چیزی در همین حد هم در مورد ما گفت. یعنی گفت «قبول دارم این کار در حد یک Data Entry دقیق است!» (تصور کنید من و محمد کرمانی آن موقع چه قیافه ای شده بودیم)

دکتر کتایون مزدا پور (استاد راهنمای هر دو پروژه) کمی در دفاع از پایان‌نامه‌ها صحبت کرد و به دکتر عاصی که میان صحبت‌هایش پرسید «یعنی این کار را یک تایپیست نمی‌توانست انجام دهد؟» توضیحاتی داد که بعدا معلوم شد دکتر عاصی را قانع نکرده است.

نوبت داور اول، دکتر زهره زرشناس که شد، کار خیلی ظریفی کرد که من خیلی اساسی حال کردم. در نظر بگیرید که داور نمی‌تواند از دانشجو دفاع کند و اصولا جایش روبروی دانشجوست نه کنارش. دکتر زرشناس از همین جایگاه سوالی پرسید که مینا اقمشه مجبور شد بعضی جزئیات تکنیکی کارش را توضیح بدهد تا بطور غیر مستقیم به دکتر عاصی نشان داده شود که کار کاری نبوده است که یک «تایپیست» بتواند انجام دهد.

اصولا بین استادهای پژوهشگاه هیچ‌کس اندازه‌ی دکتر زرشناس قضیه‌ی دفاع را جدی نمی‌گیرد. تمام چهارصد صفحه واژه‌نامه‌ای که پایان‌نامه‌ی مینا بود را خوانده بود (یا حداقل نیم‌نگاهی انداخته بود) و خیلی ایرادهای جدی و دقیق و سازنده‌ای گرفت.

بعد از اینکه دکتر زرشناس جلسه‌ی دفاع را ترک کرد تا در یک جلسه‌ی اداری شرکت کند، باز هم دکتر عاصی حمله‌هایش را ادامه داد و به اعتبار اینکه کارهای کامپیوتری پروژه‌ها را من انجام داده بودم، یواش یواش پای من هم وسط کشیده شد.

یک جا دکتر عاصی پیشنهاد کرد که یک واژه‌نامه‌ی فارسی به پهلوی هم ضمیمه‌ی پایان‌نامه شود و بعد رو به من کرد و توضیح داد که برای این کار باید داده‌ها را باید توی Excel بریزیم و بر اساس ستون فارسی مرتب کنیم! یک جا دیگر هم (باز رو به من) توضیح داد که برای عوض کردن فونت در Word باید select all کنیم و از آن بالا فونت را عوض کنیم! برای اولین بار در زندگی‌ام آرزو کردم کاش مدرک شاخ شکسته‌ی لیسانس کامپیوترم دم دست بود و آویزانش می‌کردم به گردنم و به همه نشان می‌دادم! این عکس مرا در حالت چهارشاخ‌مانده نشان می‌دهد:

در نظر داشته باشید که دکتر عاصی عضو گروه «زبان‌شناسی» است و بقیه عضو گروه «زبان‌های باستانی». رابطه‌ی این دو گروه هم تا حدی شبیه رابطه‌ی «گروه سخت‌افزار کامپیوتر» و دانشکده‌ی «مهندسی برق» است در دانشگاه‌های فنی. یعنی با هم خیلی مودبانه و با رعایت احترام متقابل بگومگو دارند. توی جلسه‌ی دفاع اتفاقی افتاد که این رابطه خودش را نشان داد. دکتر عاصی ایراد گرفت که توی مقدمه‌ی پایان‌نامه از کلمه‌ی «واژگان» استفاده شده است که به جای آن باید از «واژه‌ها» استفاده می‌شد. استدلالش هم این بود «واژگان» یک اصطلاح پذیرفته شده در زبان‌شناسی است به معنای Lexicon و اگر می‌خواهید به جمع واژه اشاره کنید باید با «ها» جمع ببندید. اینجا استادهای این طرف خصوصا دکتر منظر رحیمی (مشاور مینا) و دکتر امید بهبهانی (مشاور فاطمه) شاکی شدند که نه اینطور نیست و آن «ه» که ته واژه چسبیده بازمانده‌ی پسوند –aka- باستانی است و در فارسی نو این پسوند در حالت جمع به گ تبدیل می‌شود و واژگان را کاملا می‌شود به عنوان جمع واژه بکار برد. خلاصه ده دقیقه‌ای بحث کردند و هیچکس حرف طرف مقابل را قبول نکرد.

در آخرین دقایق جلسه دکتر عاصی از من پرسید که از چه نرم‌افزاری برای ساختن واژه‌نما استفاده کرده‌ام و من هم با گردن کج توضیح دادم که برنامه‌اش را خودم نوشته‌ام. بعد پرسید که چرا از نرم‌افزارهای آماده استفاده نکرده‌ام؟ من هم توضیحاتی در مورد ارتباط واژه‌ها با معادل‌شان در دستنویس پهلوی دادم که سری تکان داد و فکر کنم بالاخره پذیرفت که کار کاری نبوده که یک تایپیست هم بتواند از پسش بر بیاید.

خلاصه بحث تمام شد و ما را از سالن بیرون کردند تا اساتید به شور بنشینند.

بالاخره در سالن را باز کردند و همه قیام کردند تا خانم جواهری رای داوران را اعلام کند و برای فاطمه و مینا دست زدیم و جلسه‌ی دفاع به پایان رسید.